Білген Шайыр айтады

Майлықожа мен Айман қыздың айтысы

Майлықожа:

Ақбұлақ, біздің ауыл Бадамдарда,

Сөз айтпа ақпа құлақ надандарға,

Түркістанның келемін шаһарынан,

Біздермен айтысқандай адам бар ма?

 

Айман қыз:

Арық ат семірмейді жабу жаппай,

Семіз ат арымайды көкпар шаппай,

Үйімде сөйлескендей адамым жоқ,

Келдің бе сөйлесуге адам таппай

 

Майлықожа:

Ақ жаулық, кім қарайды орамалға,

Жігіт те әуес орамал орағанға,

Құдаша сонша неге шамдандыңыз

Әшейін адам жайын сұрағанға?

 

Айман қыз:

Мұхаммет барша жанды үмбет қылған,

Үмбетіне шапағат, құрмет қылған,

«Қай жерден келесің?» деп кім сұрады,

Бәйәдеп жүрген жолын міндет қылған?

 

Майықожа:

Алым па ем көлеңке қып күн жағыңды,

Қашан пешкеш қылып ем тіл-жағымды,

Қатынбысың, қызбысың, қалай едің

Кекетпей сөйлемейсің бір жағымды?

 

Айман қыз:

Иір-иір шығады айтқан сөзің,

Ұрма бөрі секілді екі көзің,

Жылынғандай сөзің жоқ, жылмаңдаған,

Жігітпісің, шалмысың, кімсің өзің?

 

Майлықожа:

Құдаша, кімге ұқсайды менің түсім,

Танымайтын екенсін болмаса ісің,

Шамданбай жай-күйіңді айтшы маған

Жігіт пе еді, шал ма еді сүйген кісің?

 

Айман қыз:

Бәрін маған таңдата ап кеп пе едің,

Көңілімнің сүйгенін тап деп пе едім,

Қыздарды сүйгенімен болсын деген

Бегіңнен жарлық хатты ап кеп пе едің?

 

Майлықожа:

Жарлық хат берген емес менің бегім,

Әшейін айтып тұрмын сөздің тегін,

Бұл жерде ұялғандай кай адам бар,

Көңіліңнің сүйгенін айт, сүйдім дегін!

 

Айман қыз:

Салмашы көкірекке жанған отты,

Жаныма осы сөзің әбден өтті,

Жарлық хатың болмаса алып келген

Көбейтіп не қыласың ішкі дертті?!

 

Майлықожа:

Айман сұлу, сөйлеген сөзің пайым,

Жігітке мен секілді өзің қайым,

Кесел болсаң баққандай тамыршы едім,

Кеселіңнің қалайша айтшы жайын?

 

Айман қыз:

Ей жігіт, алуан-алуан сөйлейсің гәп,

Тамыр ұстап, тәуіп боп көрдің бе нәп?

Әйтеуір кеселімді біл деп айттым,

Кеселді тәуіп болсаң сұрамай тап!

 

Майлықожа:

Айман қыз, қайым өлең жақсы айтады,

Ғайып істі сұрамай бақсы айтады,

Кеселдің түрін айтпай қайдан білсін

Болмаса Майлы ақынның ақ сайтаны!?

 

Айман қыз:

Біреуді ондай, біреуді мұндай қылды,

Не қылса да еркі бар Құдай қылды,

Кімге берсе кетеді шарасы жоқ

Құдайым қыз байғұсты мұңды ай қылды.

 

Майлықожа:

Ал, сөйлейін жаныңа тигелі мен,

Өлеңімді айтамын түйдегімен,

Әкең бай жаман жарға берген болса

Қашып кетсең болмай ма сүйгеніңмен?

 

Айман қыз:

Батырлар жауды шаншар жақтасқанда-ай,

Қазақы ат шаба алмас қарт басқандай,

Құр өсекке екінің бірі қояр,

Сай жігіт табылмай жүр ап қашқандай.

 

Майлықожа:

Өсек болар ойнаған ойындаса,

Көп ойын боп аяғы қойылмаса,

Түн қатпай ма ап қашып кім болса сол,

Қыз қашпаққа шынымен мойындаса?

 

Айман кыз:

Арқа деген жылқылы өрдің жері,

Бетегелі көк майса жердің жері,

Құры өсекке екінің бірі қояр,

Ұруда ап қашады ердің ері.

 

Майлықожа:

Кім қашса таба алмайды сайраған жол,

Әбес сөз, Айман сұлу, айтқаның ол,

Сен секілді сұлу қыз қашпақ болса,

Түн қатып ап қашпай ма кім болса сол?

 

Айман қыз:

Сөйлеген сөзі шырын, шекер қожам,

Аңқаусыған монтаны мекер, қожам,

Беліңді ап қашуға байламассың,

Алып қашар осы сөзің бекер қожам.

 

Майлықожа:

Өлеңнің көкірегім кені дағы,

Айтсам кетер үйлесіп жөні дағы

Алдасам, көптің бірі болармын да

Бір сынасаң қайтеді мені дағы?

 

Айман қыз:

Мен де өзіңдей жігітке құмар едім,

Сендей жарға жолықсам тынар едім,

Не жетер ең, сөзіңе не жетпес ең,

Бір аулақ жай болғанда сынар едім.

 

Майлықожа:

Жердің беті айнала сай болмай ма,

Дала сайдың біреуі пай болмай ма.

Деген сөз «көңіл болса — көш жөнекей

Ондай десең бір аулақ жай болмай ма?

 

Айман қыз:

Айтқан сөзің мерділі жігіт ақсан,

Ашына жай болар ең бір күн жатсаң,

Өзің қандай болғанда мен де сондай,

Қандай шіркін қашпайды ебін тапсаң?

 

Майлықожа:

Айман қыз, алдамағын жел сөзіңмен,

Осы сөзге жауапты бер тезіңнен,

Осы бүгін ұйқымды мен бөлемін,

Мәрт болсаң айнымағын сол сөзіңнен.

 

Айман қыз:

Қожеке, сіз де алдама жел сөзіңмен,

Уәдеде тұрсаңыз кел тезінен,

Осы түні ұйқымды мен де бөлем,

Қожеке, сіз де айныма сол сөзіңнен!

 

Майлықожа:

Айман сұлу, құрыттың обалымды,

Көрмедім ашына жар боларыңды,

Екі-үш итің қабаған көрінеді,

Қайтемін қауып алса оларыңды?

 

Айман қыз:

Қожеке, сен құрыттың обалымды,

Көрер мө ең ашына жай боларымды.

Осы бүгін Қожеке жетіп келші,

Қауып алса тартайын обалыңды.

 

Майлықожа:

Ауылың шабырт, жерлерің қолай емес,

Жасырынып барғандай тоғай емес,

Біреу ұйықтап жатады, біреу ояу,

Айман қыз, өзің шыққын, оңай емес.

 

Айман қыз:

Ауылым шабыртты жер, қолай емес,

Жасырынып келгендей тоғай емес,

Түйе болып тұсымнан сүйкеніп ет,

Қожеке, қашу жайы оңай емес.

 

Майлықожа:

Айман қыз, әрбір сөзің салиқалы-ай,

Бұл сөзің әрбір жайды танытады-ай,

Жеті жыл Мәделіге ғашық болған

Қыз болсаң сертіңе жет Қалипадай.

 

Айман қыз:

Ер болсаң сертіңе жет Мәделідей,

Дең маңдай, қошқар түмсық әдемімдей,

Мен Қалипа болайын, Мәделі бол,

Ерліктен көңілің болса дәмелідөй?!

 

Майлықожа:

Қожасы, орта жүздің ақынымын,

Нақылихат сөзі бар ақылымның,

Со секілді атақты Мәделінің

Алысы емес  –  жиені, жақынымын.

 

Айман қыз:

Өнеріңді ішіңе сақтанбасаң,

Өтірік айтып бізді алдап мақтанбасаң,

Осы бүгін, қожеке, жетіп келші,

Нағашыңа шынымен тартқан болсаң.

 

Майлықожа:

Домбыраны саздаймын алып қолға,

Гүмбірлетіп тартамын оңды-солға,

Осы бүгін ұйқымды мен бөлейін,

Айман қыз, өзің шыққын жарым жолға.

 

Айман қыз:

Жігітке жиырма бес кемел бітсе,

Таспай ма аңғарылып шамал бітсе,

Айлық жерден серттесіп ап қашар ем,

Кәнеки, саған біткен – маған бітсе!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ұқсас мақалалар

Пікір қалдыру

Э-пошта мекенжайыңыз жарияланбайды. Міндетті өрістер * таңбаланған

Back to top button