- Отыз омыртқа, қырық қабырға,
Бәрін ұстап тұрған ауыз омыртқа. (киіз үй)
- Бір нәрсе өзі білік, іші қуыс,
Ол заттың сүйектері айқұш-ұйқыш.
- Көзі бар жарқыраған төбесінде,
- Жайса үлкен, жиса болды, бір-ақ уыс. (киіз үй)
- Ана ауылдың бурасы,
Мына ауылдың бурасы,
Желкілдейді шудасы. (түтін)
- Белдеуде бес ат,
Бесеуі де қасқа ат. (саусақтар)
- Үй үстінде төрт шыбық,
Төртеуі де тең шыбық. (түндіктің төрт бауы)
- Тұрса үйдей,
Жатса қояндай. (ертоқым)
- Әкесі баласын көтеріп тұр,
Баласы бөркін көтеріп тұр. (кереге, уық, шаңырақ)
- Айдалада ақ отау,
- Аузы-мұрны жоқ отау. (жұмыртқа)
- Алпыс келін ат ұстап тұр,
Жетпіс келін жер тістеп тұр. (уық, кереге)
- Иіледі ай құсап,
Жиырып алсаң бір құшақ (кереге)
- Ала күшік үйді айнала жүгіреді,
Ақыры үйге кіреді. (басқұр)
- Су көтерiп жүрiп келемiн,
Өзiм бiреуге мiнiп келемiн (иiнағаш)
· Астында оты жалақтап
Тұрады үш аяқтап (мосы)
- Әуелінде шөп едім,
Жерге өскен көк едім.
Қолға түстім, жұлындым,
Сан жерңімнен буылдым. (ши)
- Көк итім бар қабаған,
Арқаға киіз жамаған. (киіз есік)
- Шешей отты көсеумен көседi,
- Құрақ құрап көрпе көктедi,
Қырық құрақ көрпе көктедi.
- Бiр қыз кесте тiктi,
Кестесiн түсте тiктi,
Кешке тiктi.
- Өзiм үшiн ішiк iстеттiм,
Тысын тыстаттым, түсiн түстеттiм.
- Көже пiстi,
Көженi неше кiсi iштi.
Неше кесе iштi.
- Ала-ала алашалар,
Тамаша олар.
Оған кiм таласа алар.
Алашаларды
Таба алса алар.
- Шежiрешi кiсi шежiре айтты,
Iшiндегi шежiресiн шешiле айтты.
- Шанақтағы шалапты,
Аспай-саспай пiстi.
Төкпей-шашпай iштi.
- Үмiт түбiт түттi,
Түбiттi түтiп бiттi.
- Қазыққа мал байланар,
Байланған мал жайланар.
Сайын Назарбекұлының «Қазақтың киіз үйі» (2005 жылы Елорда) атты кітабынан алынған киіз үйге байланысты ұғымдар
