Вклад Иранского религиозного деятеля Имама Хомейни в развитии Ислама

Известный и всеми уважаемый ученый и религиозный деятель мусульманкского иранского мира  является Имама Хомейни. Полное его имя Сейи́д Рухолла́ Мостафави́ Мусави́ Хомейни́ или как Има́м Хомейни́. Его арабское имя Сейи́д Рухолла́, переводится как «Божий дух». Мусави́, перешедшее из имени отца сейида Мустафы Мусави, говорит, что его род восходит к седьмому имаму Мусе аль-Казиму.

Рухолла Хомейни родился в семье священнослужителя-шиита, Мустафы Мусави – потомок шиитского имама (сейид). Ещё в младенчестве потерял отца, а его мать Хаджар Ага Ханум умерла, когда ему исполнилось 15 лет. Хомейни учился в местных религиозных школах, в Ираке, а затем в Куме, где в возрасте 23 лет удостоился звания моджтахида (ученного Ислама), дававшего право преподавать религиозные науки. Рухолла Хомейни всегда стремился изучать свою религию и брал уроки у разных известных ученых того времени.

После окончания обучения, вместе со своей женой Хадижой, Има́м Хомейни́ переезжает в Кум и организовывает своё медресе, которое быстро собирает круг преданных Хомейни студентов. Преподавательская деятельность и написание значимых для исламского вероучения сочинений чрезвычайно возвысили духовный авторитет Хомейни, и уже в конце 1950-х он получил звание «Аятолла» – высший духовный титул в шиитском исламе. Основная стратегия политической деятельности Хомейни сводилась к строгому и неукоснительному соблюдению правил и законов шариата Ислама. Идея Исламского государства времен Пророка Мухаммада проходила практически через все проповеди, выступления и доклады Аятоллы, в которых он отмечал: «что Ислам и исламское правление – это божественные явления, следование которым в высшей степени обеспечивает человеку и его потомкам счастье в этом и загробном мирах. Они могут положить конец несправедливости и жестокости, всем порокам и разложению и помочь людям достичь желаемого совершенства.

Имама Хомейни говорит, что монотеистическое учение Ислам является учением, которое охватывает все стороны бытия – личностные и общественные, материальные и духовные, а также его культурные, политические, экономические и военные аспекты, не пренебрегая ничем, даже самым малым и ничтожным, имеющим отношение к воспитанию человека и общества, материальному и духовному развитию. Ислам указывает на препятствия и трудности на пути совершенствования общества и человека и стремится к их устранению.

На референдуме 2–3 декабря 1979 г. более 99% избирателей проголосовали за Конституцию, основанную Имама Хомейни на Исламском Шариате. Иранское исламское государство, созданное в конечном итоге, стало обладать парламентскими институтами, которые, однако, действуют под контролем религиозного духовенства.  По Конституции 1979 г. управление страной лежит на факихе (Исламском ученом), то есть Шариате Ислама (учителе, знатоке права), которым стал сам аятолла Рухолла Мусави Хомейни.

Аятолла Рухолла Мусави Хомейни говорит: «Посему существенно необходимо иметь Исламское правительство ради того, чтобы претворять в жизнь Исламские законы и не давать антиисламским силам проникать в мусульманские страны, чтобы сбивать мусульман с пути истинного». Он рассматривал «…долг факихов, ученых ислама распространять религию и наставлять людей в подходах, обрядах и институтах ислама, дабы пробить дорогу в обществе для применения исламского закона и установления исламских институтов. В одной из приведенных традиций вы заметите, что преемники благороднейшего посланника (да благословит Аллах его и род его) описаны как “обучающие людей”, т.е. наставляющие их в религии.

Нужно сказать, что Имам Хомейни не занимал официальных постов, но считался рахбаром (вождем, лидером) Ирана с широкими полномочиями и сильными знаниями Исламских наук.  В свое время в Исламской Республики Иран он получил широкие права в области законодательной, исполнительной и судебной власти, в решении вопросов войны и мира, в назначении и смещении высших должностных лиц.

Нужно отметить что кардинальное же отличие шиитской версии исламской демократии от суннитской состоит, таким образом, в том, что высшая власть принадлежит факиху, который, в отличие от президента и парламента, не избирается народом. Имам Хомейни подчеркивал, что объектом экспорта революции является весь мир, а ислам защищает не только мусульман, но и всех угнетенных. Он говорил, что: «Мой божественный политический завет адресован не столько великому иранскому народу, а есть рекомендация всемусульманским народам и угнетенным всего мира всех национальностей и вероисповеданий».

Итак, исламский режим в Иране, существующий уже тридцать лет имеющий у себя достойного наставника Имам Хомейни, позволяет говорить нам о степени его воздействия на современный мусульманский мир. Это делает весьма актуальным анализ социально-политических и экономических составляющих иранского общества. Идейно-политическая платформа хомейнизма основана на трех основных постулатах: – принцип велайат-е факих (руководство богослова-законоведа, замещающего или представляющего «сокрытого» шиитского имама), который позволяет создать исламское государство в современном мире даже при отсутствии наследника Пророка; – дихотомическое видение мира, разделенного на угнетателей и угнетенных: интересы последних, причем не только мусульман, защищает исламская революция; – националистический по сути, хотя и панисламистский по форме, призыв к борьбе против сатанинских сил, Запада и Востока (сверхдержав), стремящихся к господству над «третьим миром».

Вышеназванным постулатам Исламская республика Иран следует до сих пор. Революция в Иране была первой в мире религиозно-политической революцией, главную роль в ней сыграл харизматичный религиозный деятель достойный аятолла Рухолла Хомейни. Иранская революция породила новую политическую идеологию хомейнизм, основанную на принципах шариата – мусульманского права.

Таким образом, хомейнизм – это политическая религия, политический ислам, это революционная идеология, направленная на захват и удержание власти и изменение политической системы Ирана; хомейнизм – это религиозная политическая идеология, изначально ориентированная на весь мир. В то же время хомейнизм – это социальная и экономическая доктрина. Исламская Республика Иран, взросшая на идеологии хомейнизма, обладает формальными признаками теократии («форма государственного управления, при которой политическая власть осуществляется с позиций религиозной регламентации государственной и общественной жизни»). В то же время у Ирана есть признаки (формально) демократического государства: есть полноценный парламент (маджлис); граждане обладают всеобщим избирательным правом; президент страны избирается на всеобщих выборах; в стране функционирует многопартийная система и все это можно сказать, что Исламская республика Иран достигла поразительным успехам Имам Хомейни и его большим усилиям в этом направлении.

Қайырбеков Нұрлан Ефратұлы ҚМДБ Діни талдау бөлімінің басшысы

سهم امام خمینی (ره) در توسعه اسلام

 امام خمینی از علما و شخصیت های مذهبی شناخته شده و معتبر در جهان اسلام است. نام کامل وی سید روح الله مصطفوی موسوی خمینی یا امام خمینی است. نام عربی وی سید روح الله است که به معنای «روح خدا» است. موسوی برگرفته از نام پدر سید مصطفی موسوی به این معنی که خانواده وی به امام هفتم موسی کاظم می‌رسد.

روح الله خمینی در خانواده یک روحانی شیعه به نام مصطفی موسوی از نوادگان امامی شیعیان (سید) به دنیا آمد. در کودکی پدرش را از دست داد و مادرش هاجر آقا خانم در 15 سالگی فوت کرد. خمینی در مدارس علمیه محلی عراق و سپس قم تحصیل کرد و در ۲۳ سالگی به درجه عالی اجتهاد رسید که به ایشان حق تدریس علوم دینی را داد. روح الله خمینی همواره مشتاق تحصیل دین خود بود و از علمای نامدار مختلف زمان درس می گرفت.

امام خمینی (ره) پس از فارغ التحصیلی به همراه همسرش خدیجه به قم رفتند و مدرسه خود را تشکیل دادند که به سرعت دسته ای از طلاب ارادتمندان به خمینی را گرد آورد. فعالیت‌های آموزشی و تألیفاتی که برای مرام اسلامی قابل توجه بود، اقتدار معنوی خمینی را بسیار بالا برد و در اواخر دهه 1950 لقب «آیت‌الله» – عالی‌ترین عنوان معنوی در اسلام شیعی- را دریافت کرد. راهبرد اصلی فعالیت سیاسی خمینی به رعایت دقیق احکام و قوانین شرعی خلاصه شد. اندیشه حکومت اسلامی زمان حضرت محمد (ص) تقریباً از تمام خطبه‌ها، سخنرانی‌ها و گزارش‌های آیت‌الله دیده می شود که ایشان خاطرنشان کردند: «اسلام و حکومت اسلامی، پدیده‌های الهی هستند که رعایت آن در بالاترین درجه  سعادت دنیا و آخرت را برای انسان و نسل او تضمین می کند. آنها می توانند به ظلم و خشونت و همه بدی ها و فسادها پایان دهند و به مردم کمک کنند تا به کمال مطلوب برسند.

امام خمینی(ره) می فرمایند: آموزه توحیدی اسلام، آموزه ای است که همه شئون وجودی ـ فردی و اجتماعی، مادی و معنوی و نیز جنبه های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و نظامی آن را در بر می گیرد، بدون اینکه از هیچ چیز، حتی کوچکترین و ناچیزترین چیزی مربوط به تربیت انسان و جامعه، رشد مادی و معنوی آن غفلت شود. اسلام به موانع و مشکلات موجود بر سر راه اصلاح جامعه و انسان اشاره می کند و درصدد رفع آنها برآمده است.

در همه پرسی 2 و 3 دسامبر سال 1979، بیش از 99 درصد از رأی دهندگان به قانون اساسی مبتنی بر شریعت اسلامی ارائه شده توسط امام خمینی رأی دادند. دولت اسلامی ایرانی که در نهایت ایجاد شد، شروع به تاسیس نهادهای پارلمانی کرد، اما این نهادها زیر نظر روحانیت مذهبی فعالیت می کنند. بر اساس قانون اساسی سال 1979، حکومت کشور بر عهده فقیه اسلام یعنی شریعت اسلام (معلم، کارشناس حقوق) است که خود آیت الله روح الله موسوی خمینی شد.

آیت‌الله روح‌الله موسوی خمینی می فرمایند: داشتن حکومت اسلامی برای اجرای احکام اسلامی و جلوگیری از نفوذ نیروهای ضداسلامی به کشورهای مسلمان برای گمراه کردن مسلمانان ضروری است.

ایشان وظیفه فقها، علمای اسلام را تبلیغ دین و آموزش مردم به رویکردها، رسم ها و قوانین اسلام به منظور زمینه سازی در جامعه برای اجرای احکام اسلامی و استقرار نهادهای اسلامی دانستند. در یکی از روایات ذکر شده ملاحظه می کنید که جانشینان بزرگوارترین رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) به عنوان «معلم الناس» یعنی آموزش دین به آنها معرفی شده اند.

باید گفت که امام خمینی (ره) مناصب رسمی نداشتند، بلکه رهبر ایران با اختیارات وسیع و دانش قوی در علوم اسلامی به شمار می رفتند. وی زمانی در جمهوری اسلامی ایران در زمینه قوه مقننه، مجریه و قضائیه، حل و فصل مسائل جنگ و صلح، نصب و عزل مقامات ارشد اختیارات گسترده ای داشت.

امام خمینی(ره) تأکید کردند که همه دنیا هدف انقلاب است و اسلام نه تنها از مسلمانان، بلکه از همه مستضعفان حمایت می کند. وی گفت: خطاب وصیت سیاسی الهی من نه چندان ملت بزرگ ایران، بلکه سفارشی است به همه مردم مسلمان و مستضعفان جهان از هر ملیت و مذاهب.

بنابراین، حکومت ایران مرشد شایسته ای همچون امام خمینی (ره) داشت، این امکان را به ما می دهد که از میزان تأثیر آن بر جهان مدرن اسلام صحبت کنیم. این موضوع تحلیل مولفه های سیاسی-اجتماعی و اقتصادی جامعه ایران را بسیار مبرم می سازد. پلاتفرم ایدئولوژیک و سیاسی خمینییسم بر سه اصل اساسی استوار است: – اصل ولایت فقیه (هدایت یک متکلم وکیل، جایگزینی یا نمایندگی یک امام «پنهان» شیعه) که به شما امکان ایجاد یک دولت اسلامی در دنیای مدرن حتی در غیاب وارث پیامبر را می دهد.; – بینش دوگانه از جهان که به دو دسته ظالم و ستمدیده تقسیم شده است: انقلاب اسلامی از منافع ستمدیدگان و نه تنها مسلمانان حمایت می کند. – ذاتاً ناسیونالیستی، اگرچه در شکل پان اسلامی، فراخوانی برای مبارزه با نیروهای شیطانی، غربی و شرقی (ابر قدرت ها) که به دنبال تسلط بر «جهان سوم» هستند.

جمهوری اسلامی ایران همچنان از اصول فوق پیروی می کند. انقلاب ایران اولین انقلاب دینی – سیاسی جهان بود که نقش اصلی در آن را شخصیت مذهبی کاریزماتیک شایسته آیت الله روح الله خمینی ایفا کرد. انقلاب ایران باعث پیدایش ایدئولوژی سیاسی جدیدی به نام خمینییسم بر اساس اصول شریعت – حقوق اسلامی شد.

بنابراین، خمینییسم یک دین سیاسی، اسلام سیاسی، یک ایدئولوژی انقلابی است که هدف آن تغییر نظام سیاسی ایران بود. خمینیسم یک ایدئولوژی سیاسی مذهبی است که در اصل به تمام جهان خطاب شده است. در عین حال، خمینییسم یک دکترین اجتماعی و اقتصادی است. جمهوری اسلامی ایران که بر اساس ایدئولوژی خمینییسم رشد کرده است، دارای ویژگی‌های رسمی یک حکومت دینی است («شکلی از حکومت که در آن قدرت سیاسی از منظر تنظیم مذهبی زندگی دولتی و عمومی اعمال می‌شود»).

در عین حال، ایران نشانه هایی از یک دولت (رسما) دموکراتیک دارد: دارای یک پارلمان (مجلس) تمام عیار است. شهروندان حق رای همگانی دارند. رئیس جمهور کشور در انتخابات عمومی انتخاب می شود. کشور دارای نظام چند حزبی است و همه اینها را می توان گفت که جمهوری اسلامی ایران به لطف موفقیت های شگرف امام خمینی (ره) و تلاش های فراوان ایشان در این مسیر قرار گرفته است و همه اینها مدیون تلاشهای امام خمینی است

ضمنا در خاتمه لازم است به این نکته اشاره کنم که بنده به عنوان یک دین شناس و اسلام شناس به آثار علمای اسلام اهل حنفیه آسیای میانه علاقه دارم. و برای من مایه مباهات است که از این کشور زیبا به عنوان جمهوری اسلامی ایران دیدن کنم، به ویژه مناطقی که مراکز علمی دینی مذهب حنفی وجود دارد و می توان نسخه های خطی قدیمی و کتاب های دانشمندان اسلام سنتی حنفی آسیای مرکزی و قزاقستان را مطالعه نمود.