Бәйменқожа – 1850 жылы Жаңақорған ауданына қарасты Аққорған елді мекенінде дүниеге келген. (қазіргі Түгіскен кеңшары). Жасынан әке өсиетін тыңдап өскен зерек әрі әкеден арабша сауат алып білімін кеңейтеді, әкесі Нұрман да білімді кісі еді. Бірде Бәймен үйден шығып, қараңғы болса да дария басына келеді. Келсе қайықшы кетіп қалған екен. Біраз …
Толығырақ оқу »
Ет жемес ешан атаның туылғанына 185 жыл толды Азан айтып қойған есімі ұмыт болған Ет жемес ешан ата, бір замандарда ұлы жүз қазақтарының астанасы болған Ташкент қаласы маңындағы, қазақтар көп тұратын «Көкше» елді мекенінде, сондағы мешіт имамының жанұясында 1833-жылы дүниеге келген. Жастайынан мешітке барып намазға қатысып жүріп, діни сауатын ашқан. …
Толығырақ оқу »
Оның екі себебі болған сияқты. Біріншісі деп, басқыншы орыс саясатын айтуға болады. Орыс шенділері сопылық жолды ұстанғандардан, әсіресе ешандардан аяғын тартты. Қорықты десе де болады.Сол заманда қазіргі Өзбекстан мен Оңтүстік Қазақстанда басқыншыларға қарсы ешандар ұйымдастырған үлкен көтерілістер болған. Соған байланысты ешандарға сенімсіздік туындап, қысымдар өрши түскен. Сол кезде болса керек, …
Толығырақ оқу »
Баладан балаға жеткен әңгімелердің талайын біз де естідік. Етжемес ишан ата туралы сол заманда жазба дерек қалдырған екі-ақ адам. Басқа да болған болуы мүмкін, бірақ оның бәрін жазалаушы құрылымдардың адамдары жойып жіберген. Біріншісі әулиенің замандасы, сырласы Майлықожаның (1835-1898) ұлы Жолбарыс ақынның Етжемес ишанға өлеңмен жазған хаты. Ондағы мына жолдарды оқысақ …
Толығырақ оқу »
Осындай саясаттың кезінде Ет жемес ешан атаның ұрпақтары да қуғынға ұшырады. Ешан,молдаларды да байлармен бірге жазықсыз жазалады.Ешан атаның ұлы Төрежанды милиция бастығы Жұман деген 1929-жылы тұтқындап,үлкен істі тындырған болып,өзінің мықтылығын түрникке асылып, әр түрлі жаттығулар көрсетіп жатқанында құлап, екі аяғы бірдей сынып, ойбайлайды да қалады. Күнде ойнап жүрген түрниктен неге …
Толығырақ оқу »
Еліміз азаттыққа қолы жеткен соң, Келес зиялылары Ет жемес ешан атаны халыққа қайта таныстыру мақсатында бірнеше мәдени көпшілік шаралар өткізуге мұрындық болды. 2006-жылы Абай ауылындағы аудандық кітапхана осы тақырыпқа оқырмандар конференциясын өткізді. 2014-жылы жазушы Орынкүл Тәжиеваның тапсырысымен осы жолдардың авторы «Ет жемес ешан ата» деп аталған танымдық кітап шығарды. 2015-жылы …
Толығырақ оқу »
Мәделінің қоқан хандығына қарсы күресінің үлкен бір белесі Мырзаби оқиғасына байланысты. Ол кезде қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысы өңірін Ташкент бегі Мырзахмет басқарды. Оның зұлымдығында, қаталдығында шек болмады. Ол туралы Шоқан Уәлихановтың еңбектерінде де бірқос жақсы баяндалған. Мырзаби – Мырзахметтің інісі әрі Түркістан-Шымкент өңірінің бас зекетшісі. Ол мал-жанды былай қойып, тәуір …
Толығырақ оқу »
Көнеден келе жатқан әдбеи жанрлардың бір саласы – діни өлеңдер. Мұсылман қауым бұл жырларды жаттап, уағыз орнына айтып жүрген. Тек Кеңес үкіметі орнаған соң оған тиым салынды. Сырдария өзенінің Жаңақорған өңірінде өмір сүрген Қожахметұлы Құлымбет молда (Хорасан қожа) осындай діни насихаттау бағытында көп жырлар жазған. Ол әрі күшті ғұлама болған. …
Толығырақ оқу »
Жүсіпқожа батырлығымен елге танымал жігіт ағасы болып қалған шағында, Сыр бойындағы алғи руының қалмантай-қаратеке аталатын аз ғана аталығының ауылына той-жиынға барады. Түнде алаңсыз кетіп бара жатқан Жүсіпқожаның артынан бір қыз келіп, өкшесін басады. Байқамай қалған шығар деп жүре берген батырдың өкшесін әлгі қыз тағы басады. Қайырылып, оңдап қараса, жасы он …
Толығырақ оқу »
Бұл әулиенің мүрдесі Теріскейден Түркістанға асатын Суындық деген жерде. Басында үлкен бұлағы бар. Бұлағында шүпірлеген балық. Суы тастай, шипалық қасиеті мәлім. Бұлақ басы ну тоғай-орман тал. Балығына ешкім тиіспейді, жем тастап ырым қылады. Ұстаған кісі жаманшылыққа кезігетін көрінеді. Қасиеті: жолаушыға ақ жол оңғарады. Тазалықтың, адалдықтың, ырыс-ынмақтың дәнекері, батагөй рух. Тұсынан …
Толығырақ оқу »
Қожалар Тарих. Таным. Тағлым.
