Ілгеріде өткен жақсылар

Ұшы-қиыры жоқ маң даламыздың қай аймағына сапар шексеңіз де жол жиегінен көне замандардан сыр шертетін кесенелерді көреріңіз хақ. Білмегенді білмекке ұмтылып, сол маңайдағы ел ішіне барып, ақсақалдарынан жай сұрасаң көп дүниеге қанығасың. Бүгінде  «Сакралды Қазақстан» бағдарламасы аясында білмейтінімізді біліп, танымымызды кеңейтіп жатырмыз. Әрине, алдағы уақытта бұл тізімге қазақ даласындағы талай киелі …

Сайын дала төсінде ескен желше еркін өмір сүрген халқымыз әулие-әмбиелерге кенде болмаған. Табиғатпен тікелей сырласқан, сезімі терең, қиялы жүйрік елдің кім көрінгенді пір тұтпасы анық. Пір тұту – пендеге табыну емес, керісінше, нағыз адамды ұлықтау болып есептелген. Алланың ақ жолынан таймаған, құран іліміне жетік ақиқатшыл адамды халық өзіне ұстаз тұтып, …

Мақтум Ағзамның тұңғыш ұлы Мұхаммад Аминнің ұрпағынан – Мұхаммад Юсуф – Аппақ қожа – Аминқожа – Қожа Жахан және Қылыш Бұрханиддин қожалар Қашқардағы өкімет басына келген болса, Аппақ қожаның атағы ислам ілімін тарату мен ғылыми ислам Тасаввуфте дүрілдеп шықты. 17-ші ғасырдың екінші жартысында Жаркент тағында отырған Шығатай әулетінен Ысмаиыл хан …

Бәйменқожа ұрпағы Құттықожаұлы Әбсаттардың  өзінің басынан  өткендерін былайша еске алады: «Бір күні ішкілікке салынған  Сейсен деген жігітті анасы  алдыма келіп  қалды.  Содан үш күн,  дем салдым, арағын қоятын болды да, уәде беріп  үйіне кетті.  Содан үйіне барғасын , үш күн бойы  дем салған  мені сынап көрейін, әруағы болмақ түгілі зор …

Бәйменқожаның  әулиенің кенже баласы  Батырқожа (1870-1945) жас күнінде  шала туылған, жеңгелері атын атамай  «шалапжан» деп Шалапқожа атанып кеткен.  Шалап жасынан әкесінен ілім үйреніп, әкесінің әулеилігі бойына дарып, ауызы дуалы болған адам. Перзент көрмегендер арнайы ықылас етіп алдына келіп батасын алып, ұлы жоқ  ұл көрген, қызы жоқ қыз көрген дейді, көне …

Бәйменқожа – 1850 жылы Жаңақорған  ауданына қарасты Аққорған елді  мекенінде дүниеге келген. (қазіргі Түгіскен кеңшары). Жасынан әке өсиетін тыңдап өскен зерек әрі әкеден арабша сауат алып білімін кеңейтеді, әкесі Нұрман да білімді  кісі  еді. Бірде Бәймен үйден шығып, қараңғы болса да дария басына келеді. Келсе қайықшы кетіп қалған екен. Біраз …

Ет жемес ешан атаның туылғанына 185 жыл толды Азан айтып қойған есімі ұмыт болған Ет жемес ешан ата, бір замандарда ұлы жүз қазақтарының астанасы болған Ташкент қаласы маңындағы, қазақтар көп тұратын «Көкше» елді мекенінде, сондағы мешіт имамының жанұясында 1833-жылы дүниеге келген. Жастайынан мешітке барып намазға қатысып жүріп, діни сауатын ашқан. …

Оның екі себебі болған сияқты. Біріншісі деп, басқыншы орыс саясатын айтуға болады. Орыс шенділері сопылық жолды ұстанғандардан, әсіресе ешандардан аяғын тартты. Қорықты десе де болады.Сол заманда қазіргі Өзбекстан мен Оңтүстік Қазақстанда  басқыншыларға қарсы ешандар ұйымдастырған үлкен көтерілістер болған. Соған байланысты ешандарға сенімсіздік туындап, қысымдар өрши түскен. Сол кезде болса керек, …

Баладан балаға жеткен әңгімелердің талайын біз де естідік.  Етжемес ишан ата туралы сол заманда жазба дерек қалдырған екі-ақ адам. Басқа да болған болуы мүмкін, бірақ оның бәрін жазалаушы құрылымдардың адамдары жойып жіберген. Біріншісі әулиенің замандасы, сырласы Майлықожаның (1835-1898) ұлы Жолбарыс ақынның Етжемес ишанға өлеңмен жазған хаты. Ондағы мына жолдарды  оқысақ …

Осындай саясаттың кезінде Ет жемес ешан атаның ұрпақтары да қуғынға ұшырады. Ешан,молдаларды да байлармен бірге жазықсыз жазалады.Ешан атаның ұлы Төрежанды милиция бастығы Жұман деген 1929-жылы тұтқындап,үлкен істі тындырған болып,өзінің мықтылығын түрникке асылып, әр түрлі жаттығулар көрсетіп жатқанында құлап, екі аяғы бірдей сынып, ойбайлайды да қалады. Күнде ойнап жүрген түрниктен неге …